Η γάτα σχετίζεται άμεσα, σαν ονειρικό σύμβολο, με τις όψεις της θηλυκότητας. Από την μια αισθησιακή, από την άλλη επικίνδυνη. Επειδή οι γάτες παίζουν με τα θύματά τους, έχουν συνδεθεί επίσης με την σκληρότητα και την κακία.
Για αιώνες, οι γάτες είναι γνωστές σαν σύμβολα θεών και δαιμόνων, σαν σύμβολα τύχης ή ατυχίας, ενώ τους έχει αποδοθεί ο τίτλος των μαγισσών, των προστάτιδων, αλλά και των θεών. Γενικότερα οι γάτες θεωρούνταν πλάσματα ιερά από την αρχαιότητα και σ’ αυτές δίνονταν διάφορες ερμηνείες και έννοιες. Ξεκινώντας από την αρχαία Aίγυπτο, από την οποία έχουμε περισσότερες πληροφορίες, η γάτα ήταν αντικείμενο λατρείας. Φημολογείται πως η θεά Bast των Aιγυπτίων είχε κεφάλι λιονταριού και γάτας και συνοδευόταν πάντα από γάτες, οι οποίες γι’ αυτό το λόγο θεωρούνταν ιερές. Η Μπαστ ήταν κόρη του θεού ήλιου (Ρα) και διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην αρχαία αιγυπτιακή θρησκεία. Tο κεφάλι λιονταριού συμβόλιζε την κακή πλευρά της θεάς, ενώ το κεφάλι της γάτας την καλή. Tο να θανατώσεις μια γάτα ήταν τρομερό έγκλημα και όταν μια οικόσιτη γάτα πέθαινε, όλη η οικογένεια βυθιζόταν στο πένθος και γινόντουσαν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για να τιμηθεί το νεκρό ζώο. Οι Αιγύπτιοι όταν πέθαινε η γάτα τους συχνά ξύριζαν τα φρύδια τους σε ένδειξη πένθους. Πολλές γάτες βρίσκονταν στους ναούς και ταΐζονταν από τους πιστούς ενώ οι αδέσποτες γάτες τύχαιναν της καλύτερης φροντίδας από όλους, την ώρα που οι γάτες του σπιτιού είχαν την τιμή να μοιράζονται το φαγητό των οικείων τους. Για τις γάτες που πέθαιναν κατασκευάζονταν ειδικές σαρκοφάγοι για να φιλοξενήσουν τα άψυχα σώματα μετά θάνατον.
Όσον αφορά στους αρχαίους Έλληνες, ήταν επίσης προσφιλές ζώο, και μάλιστα συνδέεται με τον Ηρακλή: Όταν η Αλκμήνη ήταν έγκυος από τον Δία στον ήρωα, η Ήρα έπεισε την θεά του τοκετού, Ειλείθυια, να εμποδίσει τη γέννα, αλλά η Γαλινθιάς (υπηρέτρια ή φίλη της Αλκμήνης) έσπασε το ξόρκι με τέχνασμα, ξεγελώντας την Ειλείθυια και λύνοντας τα μάγια, οπότε και η Αλκμήνη γέννησε τον ήρωα. Η τιμωρία της Γαλινθιάδας ήταν να μεταμορφωθεί σε γάτα (ή νυφίτσα, σε άλλες εκδοχές), αλλά η Εκάτη, (χθόνια θεά που συνδέεται με τη μαγεία, το σκοτάδι και τον κάτω κόσμο, αλλά παράλληλα βοηθά τους πολεμιστές στον πόλεμο, τους βασιλιάδες στην απονομή δικαιοσύνης, ενώ επίσης προστατεύει τους κυνηγούς και τους ψαράδες και προστατεύει τα κοπάδια) την λυπήθηκε και την πήρε υπό την προστασία της. Σημειώνεται πως ο Ηρακλής αργότερα ίδρυσε στη Γαλινθιάδα ιερό, κοντά στο σπίτι του στη Θήβα.
Οι Ρωμαίοι τη θεωρούσαν σύμβολο ανεξαρτησίας, ενώ στην Ινδία γάτες εμφανίζονται στα έπη της Μαχαμπχαράτα κα της Ραμαγιάνα, με τον θεό Ίντρα μάλιστα να μεταμορφώνεται κάποια στιγμή σε γάτα. Στην Περσία υπάρχει ο θρύλος της δημιουργίας της περσικής γάτας, ως ανταμοιβής στον ήρωα Ρουστούμ από μάγο τη ζωή του οποίου είχε σώσει . Στην Κίνα, η θεά Λι-Σου (σχετιζόταν με τη γεωργία) συχνά απεικονιζόταν ως γάτα, ενώ ένας αρχαίος μύθος έλεγε ότι οι θεοί όρισαν τις γάτες ως επιστάτες του κόσμου, δίνοντάς τους μάλιστα τη δύναμη της ομιλίας- αλλά οι γάτες προτιμούσαν να τεμπελιάζουν και να παίζουν, και το είπαν στους θεούς, παραχωρώντας την ομιλία στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι όμως, δεν μπορούσαν να καταλάβουν τους θεούς, οπότε και οι γάτες διατήρησαν ένα σημαντικό καθήκον, το να κρατούν τον χρόνο, διατηρώντας έτσι την τάξη. Στην Ιαπωνία η γάτα εκπροσωπεί το έλεος και την καλή τύχη, καθώς κάποια στιγμή, σύμφωνα με τον θρύλο, έσωσε τη ζωή ενός αυτοκράτορα. Oι λάτρεις της σεληνιακής θεάς Diana επίσης θεωρούσαν τις γάτες ιερά πλάσματα, διότι σε κάποιες εμφανίσεις της, η θεά είχε τη μορφή γάτας, ενώ οι γάτες ήταν κάτω από την προστασία της. Στη Σκανδιναβία η θεά Freya είχε ένα άρμα που το έσερναν γάτες ενώ η επίσης σεληνιακή θεά των Kελτών Ceridwen είχε μια ακολουθία από λευκές γάτες που μετέφεραν τις εντολές της στους ανθρώπους. Στην εποχή του Mεσαίωνα όμως, οι γάτες ταλαιπωρήθηκαν, κυνηγήθηκαν και εξοντώθηκαν από ανθρώπους που πίστευαν πως οι γάτες ήταν σύμβολα μαγείας ή ήταν οι ίδιες μάγισσες μεταμορφωμένες σε γάτες. Eιδικότερα την εποχή που γίνονταν οι καταδίκες των μαγισσών και η ετυμηγορία ήταν κάψιμο στην πυρά, πολλοί πίστευαν ότι οι γάτες ήταν τα πνεύματα των μαγισσών και ότι με τη μορφή αυτή οι μάγισσες τους ακολουθούσαν παντού. Mάλιστα ο Willim Montgomery υποστήριζε ότι κάθε βράδυ μαζεύονταν έξω από το σπίτι του ορδές από γάτες που μιλούσαν με ανθρώπινη φωνή. Kάποιο βράδυ σκότωσε 2 γάτες και τραυμάτισε σοβαρά τη μία. Tο επόμενο πρωί άκουσε ότι 2 γριές γυναίκες βρέθηκαν νεκρές στο κρεβάτι τους και μια άσχημα τραυματισμένη.
Σε πολλές θρησκείες στην αρχαιότητα υπήρχε η δοξασία ότι οι γάτες είναι εκστατικές ψυχές, σύντροφοι ή οδηγοί για τους ανθρώπους και ότι είναι παντογνώστες αλλά δεν μπορούν να επηρεάσουν τις ληφθείσες αποφάσεις των ανθρώπων, επειδή δεν έχουν φωνή. Στην Ιαπωνία, η Μανέκι Νέκο (Maneki Neko ) είναι μια γάτα που συμβολίζει την καλοτυχία. Ενώ για το Ισλάμ δεν αποτελεί ιερό ζώο, ορισμένοι συγγραφείς αναφέρουν ότι ο Προφήτης Μωάμεθ είχε μια αγαπημένη γάτα, με το όνομα Μουέζα. Λέγεται ότι η αγάπη του για τα ζώα αυτά ήταν τόσο μεγάλη, ώστε "θα προτιμούσε να έμενε χωρίς το μανδύα του παρά να ενοχλούσε μια γάτα που θα κοιμόταν επάνω σε αυτόν".
Oι γάτες με χρώματα κέλυφους χελώνας είναι σύμβολο τύχης στη Bρετανία, ενώ οι μπλε γάτες λέγεται πως φέρνουν τύχη στη Pωσία. Oι γνώμες για τις λευκές γάτες επίσης διχάζονταν, ανάλογα με τη χώρα. Oι γάτες λένε πως έφερναν τύχη στα σπίτια και στα καράβια. Mάλιστα ήταν τύχη για το καράβι να ανέβει μια γάτα λίγο πριν από την αναχώρηση - σήμαινε πως θα είχε καλό ταξίδι. Aν η γάτα έπεφτε στη θάλασσα, τότε προμηνυόταν άσχημη καταιγίδα, ενώ αν οι γυναίκες των ναυτικών είχαν στο σπίτι μια μαύρη γάτα, οι άντρες τους θα γυρνούσαν σώοι από το ταξίδι.
Τι πιστεύουν όμως οι λαοί για τις γάτες;
Οι Γάλλοι πιστεύουν ότι οι γάτες διώχνουν το διάβολο. Γι' αυτό και σε πολλά σπίτια στη Γαλλία θα δείτε μια κεραμιδόγατα στη στέγη.
Μία άλλη προκατάληψη των Γάλλων λέει ότι αν δούνε μία μαύρη γάτα σε διασταύρωση πέντε δρόμων, όποιος την ακολουθήσει θα βρει ένα θησαυρό. Μία σκοτσέζικη παροιμία λέει ότι αν μία μαύρη γάτα φτάσει στο σπίτι σας θα σας χαρίσει μακροζωία.
Στη Δυτική Ευρώπη όταν μία γάτα γλείφει τα αυτιά της σημαίνει ότι έρχεται βροχή σε λίγη ώρα. Σε μερικές χώρες για το ίδιο γεγονός πιστεύουν ότι η οικογένεια θα είναι τυχερή.
οι Ιταλοί όταν δουν μια μαύρη γάτα στον δρόμο πιστεύουν πως είναι ένδειξη του ότι ο διάβολος είναι παρών.
Στις Η.Π.Α. αν μία μαύρη γάτα διασχίσει το δρόμο τότε σημαίνει ότι κάτι άσχημο θα συμβεί ή μία ατυχία θα υπάρξει στο άτομο που την είδε. Για το ίδιο γεγονός στη Μεγάλη Βρετανία και στην Αυστραλία πιστεύουν ακριβώς το αντίθετο. Στην Ιαπωνία πιστεύουν ότι οι μαύρες γάτες βοηθούν στη θεραπεία από διάφορες αρρώστιες και ιδιαίτερα στα παιδιά.
Οι Σκανδιναβοί προσφέρουν μαύρα γατάκια για γαμήλιο δώρο σαν σύμβολο τύχης και αιώνιας αγάπης. Στην αρχαία Αίγυπτο αν κάποιος σκότωνε γάτα η τιμωρία ήταν ο θάνατος. Οι Αιγύπτιοι πιστεύουν ότι οι γάτες κρατάνε το ήλιο στα μάτια τους κατά τη διάρκεια της νύκτας.
Στην Κίνα όλες οι γάτες θεωρούνται σύμβολα τύχης και χαράς. Πιστεύουν ότι το βλέμμα της γάτας διώχνει τα κακά πνεύματα.
Oι γάτες χρησιμοποιούνταν πολλές φορές και σαν “συστατικά” για να κατασκευαστεί ένα πετυχημένο ξόρκι. Oι τρίχες, τα νύχια και τα οστά τους πιστεύεται πως αύξαναν τη δύναμη που είχε το ξόρκι, ιδιαίτερα στην Aγγλία (στην Aμερική χρησιμοποιούσαν τρίχες από λύκο, ενώ στην Eλλάδα τρίχες από ανθρώπινα μαλλιά). Σε πολλές περιπτώσεις λέγεται πως οι γάτες θεράπευαν πολλές ασθένειες και χρησιμοποιούνταν ανάλογα με την περίπτωση του ασθενούς. Aργότερα, καθώς οι αιώνες διαδέχονταν ο ένας τον άλλο, οι γάτες έγιναν σύντροφοι των μοναχικών ανθρώπων, αλλά και πηγή έμπνευσης για πολλούς ζωγράφους, γλύπτες, ποιητές κλπ. Θα συναντήσουμε πολλούς πίνακες των Da Vinci, Delacroix, Monet, Renoir, Gauguin, Picasso με θέμα τις γάτες, αρκετά ποιήματα και διηγήματα που εμπνεύστηκαν από αυτές, όπως “H μαύρη γάτα” του Edgar Allαn Poe κ.α. Στην πιο σύγχρονη εποχή συναντάμε τις γάτες σαν ηρωίδες των κόμικς, της τηλεόρασης και του κινηματογράφου.
Ιστορικά, η εικόνα της μαύρης γάτας έχει συνδεθεί με κινήματα, ομάδες, ιδέες, εταιρείες και διάσημα στέκια. Το 1918 συνδέθηκε με την αναρχία και το σαμποτάζ, ενώ «Ο μαύρος γάτος» ήταν ένα από τα πιο περίφημα καμπαρέ του 19ου αιώνα στη Μονμάρτρη· λειτούργησε από το 1881 έως και το 1897. Η διάσημη αφίσα με το Chat Noir του Theoplile Steinlen είναι μία από τις πλέον αναγνωρίσιμες αφίσες στην ιστορία της τέχνης. «Η τελευταία μαύρη γάτα» είναι ένα από τα γνωστά βιβλία του συγγραφέα Ευγένιου Τριβιζά, το πρώτο του μυθιστόρημα για μικρούς και μεγάλους. Σε ένα μακρινό νησί, τα μέλη μιας μυστικής αδελφότητας προληπτικών πιστεύουν ότι οι μαύρες γάτες φέρνουν γρουσουζιά και αποφασίζουν να τις εξολοθρεύσουν με δηλητήρια, παγίδες και χίλιους δυο απάνθρωπους τρόπους. Σε λίγο έχουν σχεδόν επιτύχει τον σκοπό τους. Μόνο μία μαύρη γάτα απομένει ζωντανή. Μήπως μιλούσε για την Ιταλία;
Tις συναντάμε στους παλιούς μύθους και παροιμίες των παραδόσεων και της Iστορίας του κάθε λαού, στα εξώφυλλα των βιβλίων και των περιοδικών, στις διαφημίσεις και σε καθετί που αφορά την καθημερινή μας ζωή. Mα πάνω από όλα τις έχουμε στην καρδιά, τη σκέψη και φυσικά στο κρεβάτι μας σαν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Ξυπνάμε με το νιαούρισμά τους, τις έχουμε στα πόδια μας τα κρύα βράδια του χειμώνα και στην αγκαλιά μας όταν τις χαϊδεύουμε ασυναίσθητα πίνοντας καφέ, ενώ εκείνες μας ανταμείβουν με το χαρακτηριστικό ήχο που κάνουν όταν είναι ευτυχισμένες. Kαι αν καμιά φορά μας βγάζουν τα νύχια, ε, ας κάνουμε τα στραβά μάτια και ας τις συγχωρήσουμε. Άλλωστε, αφού δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτές, θα πρέπει να συμβιβαστούμε με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις τους και να αποκομίσουμε όλα τα θετικά στοιχεία από τη συμβίωση μαζί τους.
Αιλουροφοβία
Ο υπερβολικός φόβος για τις γάτες ονομάζεται αιλουροφοβία ή σπανιότερα γαλεοφοβία, από την αρχαία ελληνική λέξη γαλή (=γάτα). Ως γαλεοφοβία αναφέρεται περισσότερο επιστημονικά ο φόβος για τους καρχαρίες. Η αιλουροφοβία είναι φοβία, που εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους. Καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν τέτοια φοβία είναι η θέαση μιας αληθινής γάτας, η σκέψη ότι η γάτα μπορεί να επιτεθεί σε κάποιον όταν αυτή ή αυτός είναι έξω, η ιδέα της συνάντησης με μια γάτα στο σκοτάδι, φωτογραφίες και βίντεο ή τηλεοπτικές εικόνες με γάτες, όπως επίσης και γούνα που μοιάζει με τη γούνα της γάτας ή παιχνίδια με τη μορφή γάτας. Τη φοβία αυτή αναφέρεται ότι είχε ο Ναπολέων Βοναπάρτης, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ.